Burgemeester Nauta hield gisteravond op de lokale radio en televisie een toespraak waarin ze stil stond bij de doden die vielen tijdens de Tweede Wereld-oorlog en in andere oorlogen. De herdenking daarvan is door de Corona-crisis nu een andere dan vooraf gewenst, evenals de festiviteiten op deze Bevrijdingsdag waarin ’thuis’ 75 jaar vrijheid gevierd wordt. In haar toespraak refereert de burgermoeder aan passages uit een boek van historicus Rutger Bregman die stelt dat er in principe iedereen deugt. Ook trekt ze de vergelijking met de Corona-crisis van nu. “Tijdens de oorlog had de vijand een gezicht. Nu is onze vijand onzichtbaar…” De hele toespraak is hieronder via ‘lees meer’ terug te lezen.
Beste mensen,
Hoe anders hadden we ons deze 4 mei dodenherdenking voorgesteld, nu de bevrijding van de Tweede Wereldoorlog 75 jaar geleden is. Schouder aan schouder hadden we stil willen staan, om de slachtoffers te herdenken die door honger naar macht en zinloos geweld zijn omgekomen. Ook morgen, op 5 mei, zal de sfeer anders zijn dan veteranen en vele honderden vrijwilligers bedacht hadden.
In plaats van feest op pleinen en straten, houden we ’t ingetogen, klein en op afstand. De lange stoet van ’Keep Them Rolling’ houden we te goed, net als zoveel andere, mooie festiviteiten die we nu, in dit jubileumjaar, noodgedwongen moesten afgelasten, en u begrijpt wel waarom…
Zó graag had ik samen met u bloemen willen leggen bij één van de vele herdenkingsmonumenten in onze gemeente. Om samen met u kort stil te staan bij de Bomscherf in hartje Goor. Het monument dat ons herinnert aan dat rampzalige bombardement slechts twee weken voor het einde van de oorlog. Maar liefst 70 mensen kwamen om het leven en de ravage was enorm.
En ook in Hengevelde vielen doden toen in juli 1943 bommen een diepe krater boorden naast de kerk. Als gemeentebestuurders hadden we met u bij monument ‘De Schreeuw’ willen staan in Delden en bij het oorlogsmonument tegenover het ‘Beaufort’ in Markelo. Bloemen willen leggen bij het monument op de hoek van de Suetersweg in Bentelo en bij de oorlogsgraven in Diepenheim. Om alle mensen te herdenken die gestorven zijn tijdens deze verschrikkelijke oorlog.
Helaas dwingt de situatie ons nu in letterlijke zin, om op afstand te staan van elkaar. De leden van ons college zullen afzonderlijk bloemen leggen bij de monumenten. Maar weet dat ik in gedachten, juist ook nu, heel dicht bij u ben en met u meeleef in moeilijke momenten.
Die oorlog van toen is lang geleden. Ook ik vind het best lastig om écht te voelen hoe het was, te leven in oorlogstijd. Om op te groeien met het idee: nu gaat het nog goed, maar het kan elk moment omslaan. Om te weten: nu heb ik iedereen die me lief is, dicht bij me, maar straks overvalt ons de vijand… Alhoewel…
Als we deze poging, om ons in te leven,… vertalen naar de situatie van nu… waarin journalisten ons al weken vertellen over slagvelden in ziekenhuizen en waarin we de beelden zagen van regio’s die lijken op oorlogsgebied…En waarin u misschien zelf ook afscheid moest nemen van iemand die u lief is… Tijdens de oorlog had de vijand een gezicht. Nu is onze vijand onzichtbaar… En ja, ook nu ervaren we die constante onzekerheid en angst. Dit keer door COVID-19, of wel, dat akelige coronavirus.
Misschien kent u het boek van historicus Rutger Bregman, van ‘de Correspondent’. Een boek met een aansprekende titel; ‘De meeste mensen deugen’. Bregman neemt je als lezer mee door de geschiedenis en probeert misdadig gedrag van mensen te verklaren door daar anders naar te kijken. Hij stelt dat in elk mens goedheid schuilt. Dat behoefte aan liefde en vriendschap sterker is dan verlangen naar haat en geweld. En als mensen voor het kwade kiezen, dat ze zich dan eigenlijk verschuilen achter leugens waarmee ze zichzelf en anderen proberen wijs te maken dat het kwade toch goed is.
Zoals die mensen in de Tweede Wereldoorlog die massaal achter iemand met krankzinnige idealen aanliepen. Misdadigers die zelf geloofden dat ze aan de goede kant van de geschiedenis stonden. Dat mensen van nature goedaardig zijn, openbaart zich sterk in noodsituaties. Bregman beschrijft bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog, de chaos, het verderf en het verlies. Maar hij herinnert ons ook aan het feit dat inwoners elkaar direct hielpen in deze extreme situaties. Of ze elkaar nou kenden of niet.
Dit zien we ook nu, anno 2020. We staan opvallend vaak en veel voor elkaar klaar. Ook al ervaren we zelf angst over onze gezondheid, over werk en onze financiële situatie… We willen anderen helpen. We willen góed doen voor mensen in nood. We zijn vindingrijk en creatief en blijven zo in contact met elkaar. We hebben aandacht voor onze ouderen in eenzaamheid en voor ondernemers die hun werk, en dus inkomsten, in één klap zagen verdwijnen.
We kijken met nieuwe ogen naar mensen in vitale beroepen; de verpleegkundigen en artsen, maar ook de beroepskrachten in de schoonmaak en bij hulpdiensten, als politie en brandweer. Ik hoop dat we deze oprechte aandacht voor elkaar vast weten te houden,… ook na de crisis.
Stilaan raken we gewend aan het ‘nieuwe normaal’ waarin we als ‘1,5 meter samenleving’ voorlopig nog blijven. Ik ben ontzettend trots op de manier waarop u in de gemeente Hof van Twente naar elkaar omkijkt en elkaar helpt waar mogelijk.
Met u denk ik vandaag aan alle oorlogsslachtoffers en aan al onze veteranen. Aan al die mensen die streden voor onze vrijheid en daarbij het leven lieten. Aan dappere mensen die onderduikers een schuilplaats boden, en die door verraad ter dood gesteld werden. Voor de vele, vele onschuldige mensen die door bombardementen om het leven kwamen of in werkkampen het leven lieten. Aan onze veteranen die ook ver van huis voor onze vrijheid vochten.
We leven al 75 jaar in een vrij Nederland. Gelukkig zijn we vrij om zelf steeds zelf onze keuzes te maken. Laten we ons bewust verantwoordelijk blijven voelen voor onze keuzes én voor de consequenties daarvan.
Burgemeester Ellen Nauta-van Moorsel